Istotne pojęcia biznesowe
A/B - metoda badawcza polegająca na porównaniu dwóch wersji strony internetowej lub produktu celem wybrania tej, która lepiej spełnia stawiane przed nią zadania, jest bardziej przyjazna klientowi i lepiej przez niego odbierana.
Barcamp / MeetUp / MixEr – nieformalne spotkania startupowców.
Canvas model - szablon modelu biznesowego, często stosowany przez startup do określenia modelu działania na początkowym etapie (pre-seed). Składa się z 9 elementów: kluczowi partnerzy, kluczowe działania / aktywności, kluczowe zasoby, kluczowe koszty, wartości, relacje z klientami, sposoby dotarcia, segmenty klientów i przychody.
BEP– break even point- próg rentowności, od którego startup zaczyna przynosić dochody.
Fintech - mobilny i innowacyjny sposób obsługi bankowości. Opiera się na wykorzystaniu najnowocześniejszych rozwiązań technologicznych do usprawniania usług finansowych – zaciągania kredytów, pożyczek, zarządzania finansami, operowania walutami czy też dokonywania płatności online.
Growth hacking - technika marketingowa, w której zamiast tradycyjnej reklamy, używa się nowych kanałów poszukiwania klientów, takich jak media społecznościowe, materiały viralowe, blogi etc.
IPO - Pierwsza oferta publiczna, czyli sprzedaż akcji spółki na giełdzie po raz pierwszy.
Lean startup - to metoda prowadzenia projektów rozwojowych, w której miarą postępu jest dostosowywanie modelu biznesowego do realiów rynkowych w myśl zasady: mierz - ucz się – buduj. Metoda prowadzenia działalności, w której eksperymentowanie i dostosowywanie produktu do realiów rynkowych jest ważniejsze od dokładnego planowania.
Minimal Viable Product (MVP) - taki produkt, który nie jest całkowicie ukończony, ale jest już gotowy do wprowadzenia na rynek. MVP to w tym przypadku najprostsza wersja, która pokazuje jak będzie wyglądać gotowy produkt po ukończeniu. Czyli wystarczająco określony, aby pokazać potencjalnemu klientowi jego wartość, a jednocześnie pozwolić na zmierzenie zainteresowania klienta
Pitch - prezentacja startupu, najczęściej w formie wystąpienia publicznego, opowieść o idei, pomyśle i biznesplanie. Zwykle pitch to jedno lub kilkuosobowa prezentacja ze slajdami lub krótkim filmem przed grupą inwestorów. Pitch najczęściej ma miejsce na etapie poszukiwania finansowania lub potencjalnych klientów.
Pivot - to zmiana dokonywana by lepiej trafić w realia rynkowe. Może to być zmiana cech produktu lub również zmiana strategii wejścia na rynek, grupy docelowej, sposobu komunikacji etc.
SaaS - Software as a Service. – w dosłownym tłumaczeniu – oprogramowanie jako usługa. Dostarczana Klientowi za pomocą Internetu usługa korzystająca z nowoczesnego oprogramowania.
Skalowanie - to rozszerzanie możliwości biznesowych firmy przez obecność na nowych rynkach i/lub w nowych branżach. Skalowanie to zmienianie rozmiarów i zakresu startupu. Skalowany biznes to również taki, który łatwo przenieść w inne miejsce.
Spray and pray - powszechnie mówi się o tym jako o sposobie marketingu polegającym na docieraniu do jak najszerszej grupy odbiorców, licząc że informacja trafi w końcu do właściwej firmy. Może być to jednak nie tylko sposób na promocję startupu, ale również model inwestowania. Technika spraw & pray to inwestowanie w wiele firm jednocześnie licząc na to, że któryś z pomysłów się zwróci.
Spin off – przedsiębiorstwo powstałe poprzez wydzielenie się / oddzielenie z jednostki macierzystej („spółki matki”)
Trakcja – pojęcie służące do opisywania: czy założony model biznesowy działa; w jakim tempie (i czy w ogóle) rozwija się startup; jakie jest zainteresowanie użytkowników; jakie jest zaangażowanie użytkowników; jak wygląda potencjał rozwojowy startupu.
Unicorn – „jednorożec” to startup, którego wycena przekroczyła miliard dolarów
Decacorn – startup, którego wycena przekroczyła 10 miliardów dolarów
Istotne pojęcia dotyczące finansowania:
Anioł biznesu (business angel) - Inwestor indywidualny (prywatny) zapewniający startupom nie tylko środki finansowe, ale również swoją wiedzę, doświadczenie i znajomości na bardzo wczesnym etapie rozwoju.
Bootstrapping - to inaczej finansowanie rozwoju firmy z własnej kieszeni.
Crowdfunding – inaczej finansowanie społecznościowe. Forma finansowania projektów przez społeczność, zasadniczo za pośrednictwem Internetu, które ma na celu zgromadzenie kapitału w formie darowizny, bądź w zamian za określone świadczenie zwrotne, np. pewną formę wynagrodzenia lub/i prawa do głosowania, w celu wspierania określonej inicjatywy. Na świecie funkcjonuje ponad 1500 portali i platform, które umożliwiają m.in. opisanie projektu, pozwalają startupowi na określenie nagród dla wspierających i pułapu potrzebnego do osiągnięcia celu finansowego.
Dotacje unijne – Dotacje przyznawane przez organy Unii Europejskiej w różnych formach i wysokościach. Najbardziej znane to m.in.: inicjatywa JEREMIE, która daje możliwość otrzymania pożyczki na preferencyjnych warunkach; Horyzont 2020 finansujący badania naukowe i innowacje, w którym dofinansowanie odbywa się na zasadzie konkursu projektów; Program Polska Wschodnia, czyli platforma startowa dla nowych pomysłów, opierająca się o osoby poniżej progu wiekowego 35 lat, posiadające innowacyjny pomysł na biznes i chcące założyć firmę w następujących województwach: lubelskie, podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie i warmińsko – mazurskie.
FFF (3F)(Family, Friends and Followers lub Family, Friends and Fools) – Rodzina, Przyjaciele i Fani, lub w wersji alternatywnej Rodzina, Przyjaciele i Głupcy. Termin stosowany do określenia grupy osób, do której startup może najłatwiej zwrócić się z propozycją finansowania projektu. FFF to finansowanie startupu przez najbliższe otoczenie.
Seed capital - to inwestycje w podmioty znajdujące się w bardzo wczesnym stadium rozwoju lub w start-upy nieposiadające udokumentowanego track record. Inwestycje o bardzo wysokim poziomie ryzyka. W praktyce takie finansowanie często opiera się o przekazanie dużej ilości udziałów / akcji.
Venture capital - Inwestycje na niepublicznym rynku kapitałowym w firmy, najczęściej na wczesnym etapie jej rozwoju. Mają uruchomić działanie spółki lub sprzyjać jej ekspansji. Fundusze venture capital liczą na przyszłe zwroty z inwestycji, dlatego oprócz pieniędzy oferują często wsparcie mentorskie. Ostatecznie, celem działalności funduszy VC jest zainwestowanie kapitału w startup i późniejsza odsprzedaż posiadanych udziałów czy akcji
Istotne pojęcia prawne:
Term sheet - pierwsze porozumienie, zawierane pomiędzy założycielem oraz inwestorem. Jako całość co do zasady nie ma mocy prawnie wiążącej, nie stanowi ani umowy przedwstępnej, ani oferty. Charakter tego dokumentu jest bliższy listowi intencyjnemu i stanowi swoisty punkt wyjścia do negocjacji. Term sheet powinien oczywiście określać strony, przedmiot i cel inwestycji, może zawierać wycenę akcji/udziałów, sam sposób przeprowadzenia inwestycji, sposoby wyjścia z inwestycji oraz inne istotne elementy przyszłej umowy inwestycyjnej. Term sheet czasem określa także skład zarządu oraz relacje zarządu i organu nadzorującego.
No-shop – zapis pojawiający się najczęściej w term sheet, zobowiązanie do wyłączności negocjacji, czyli do zaniechania prowadzenia rozmów z innymi inwestorami oraz niepodejmowanie jakichkolwiek działań mających na celu pozyskanie ofert i propozycji inwestycyjnych.
Founders ageement - umowa lub też pisemne porozumienie regulujące najważniejsze kwestie dotyczące uczestnictwa pomysłodawców w startupie. Nie istnieje jeden standardowy wzór takiego dokumentu, nie ma również wymogów formalnych w zakresie niezbędnych elementów, które founders agreement musi zawierać. Dobrze jednak, aby elementami tej umowy były takie zapisy jak: możliwie szczegółowy opis celu, do którego startup ma dążyć, podział zadań i obowiązków, a także rola jaką mają pełnić sygnatariusze umowy, podział wkładanego do firmy kapitału, podział zysków, podział praw własności intelektualnej, zakładany model biznesowy etc.
Umowa inwestycyjna - umowa zawierająca wzajemnie uzgodnione warunki współpracy pomiędzy startupem (założycielami) a inwestorem. Umowa określa zasady wejścia w biznes nowego wspólnika, reguluje wzajemne relacje i podział obowiązków. Najbardziej klasyczne elementy każdej umowy inwestycyjnej to: określenie stron i przedmiotu umowy, definicje, struktura właścicielska, inwestycja i jej warunki, warunki zawieszające, przepisy przejściowe, wysokość i warunki płatności, powoływanie i skład organów spółki, prawa i obowiązki stron, możliwość i warunki ewentualnego wyjścia ze spółki.
Right of first refusal - Prawo pierwszeństwa – zapis umowy inwestycyjnej gwarantujący, że w przypadku zamiaru zbycia udziałów przez jednego ze wspólników, pozostałym wspólnikom przysługuje pierwszeństwo do ich zakupu na takich samych zasadach, jak w przypadku innego potencjalnego nabywcy.
Lock-up - zobowiązanie się do niezbywania udziałów / akcji w określonym czasie. Zabezpiecza interesy founderów startupu przed niespodziewaną zmianą inwestora, a inwestorowi daje pewność, że założyciele będą pracować nad projektem, nie próbując odsprzedać swoich udziałów przed osiągnięciem pewnego etapu rozwoju.
Drag along - prawo przyciągnięcia, klauzula, która daje możliwość przymuszenia jednej strony do sprzedaży udziałów/akcji, najczęściej stosowana przez inwestora i chroniąca jego interes. Zapis ten daje możliwość inwestorowi, który chce zbywać swoje udziały, do zmuszenia innych udziałowców do przyłączenia się do planowanej przez niego transakcji.
Liquidation preference - preferowane warunki wyjścia kapitałowego inwestora ze startupu. Klauzula ta oznacza, że w przypadku sprzedaży spółki inwestor ma gwarancję na uzyskanie kwoty zainwestowanej, powiększonej o roczną stopę wzrostu. Co ważne, nie ma znaczenia za jaką kwotę spółka została sprzedana, a także jaka jest struktura właścicielska w startupie. Liquidation preference zapewnia inwestorowi przychód i w pewien sposób pierwszeństwo wypłaty pieniędzy. Istnieją trzy najczęściej stosowane formuły tej klauzuli: pełna kwota gwarantowana, kwota gwarantowana z ograniczeniem i kwota gwarantowana przy likwidacji (ta ostatnia jest najkorzystniejsza z punktu widzenia founderów).
Tag along - prawo przyłączenia się do sprzedaży akcji / udziałów. Klauzula jest szczególnie wartościowym zapisem dla founderów, ponieważ gdy dotychczasowy inwestor znajduje kupca na swoje udziały, dla pozostałych wspólników może to być jedyna okazja do korzystnej sprzedaży swoich udziałów, np. na warunkach nie gorszych niż te proponowane inwestorowi.
Vesting - zapis umowny, pojawiający się w investment agreement, który uprawnia do stopniowego obejmowania akcji lub udziałów w spółce w zamian za konkretną kwotę, w określonym terminie.
